Eindwoord

Beste trouwe lezers,

ik wil jullie meedelen dat mijn zoektocht rond het onderwerp 'rouw en verlies bij kinderen' hier stopt.
Ik wil jullie heel hard bedanken om mijn proces op 'staande voet' te volgen.

Ik hoop dat jullie veel geleerd hebben uit mijn blog en... misschien gebruiken jullie dit wel voor jullie onderzoek later? ;-)

Als er nog vragen zijn, beantwoord ik deze heel graag en oprecht. Jullie kunnen mij bereiken op: arsine.apelian@student.khleuven.be

Groetjes en misschien tot snel!
Arsine Abelian

Stap 7: Logboek

Datum	SBU	Korte omschrijving activiteit
21/02/2014	2u30min	Inleiding van het vak RZL. Tegen 28/02 moeten we een mail sturen naar mevrouw Mazarese met ons thema en weblogadres. Ik weet al wat ik als onderwerp ga kiezen.
27/02/2014	5min	Onderwerp en blog gemaild naar mevrouw Mazarese. Het thema dat ik gekozen heb is: rouw en verlies bij kinderen.
27/02/2014	15min	Welkomstwoord geschreven.
04/03/2014	/	Goedkeuring van mevrouw Mazarese over het onderwerp van mijn blog.
05/03/2014	30min	Motivering keuze geschreven.
22/03/2014	30min	Eigen voorlopig standpunt geschreven + link met onderwijs en levensbeschouwing gelegd.
28/03/2014	2u45min	Op het internet naar meer informatie gezocht over rouw en verlies bij kinderen. Teksten grondig gelezen.
01/04/2014	2u	3 leervragen geformuleerd en gepost op de blog.
19/04/2014	2u	Informatie gezocht op het internet om een antwoord te formuleren op mijn leervragen.
22/04/2014	2u	Naar de bib in Heverlee gegaan om meer informatie op te zoeken over mijn leervragen. De bruikbare boeken neem ik mee om thuis nog grondiger te lezen.
25/04/2014	3u	Uitgeleende boeken gelezen (hoofdstukjes) en nuttige informatie uitgeschreven in Word.
09/05/2014	1u45min	Ik mocht mijn 3 leervragen behouden, omdat ze goed zijn. Al een beetje antwoord kunnen formuleren op mijn leervragen uit informatie gehaald van internet en boek.
13/05/2014	10min	“Als woorden moeilijk te vinden zijn, laat dan vooral je hart spreken.”
30/05/2014	5min	Mail naar meneer Biront gestuurd. RZL geraakt niet af, gevraagd om dit in tweede zittijd te doen.
07/07/2014	1u15min	Uit de bibliotheek van Zaventem verschillende prentenboeken uitgeleend over het thema ‘de dood’.
09/07/2014	1u30min	Alle prentenboeken gelezen. Later zal ik hier een lijstje over maken om te posten op mijn blog.
10/07/2014	2u15	De prentenboeken kort samengevat in Word + APA-verwijzingen gebruikt. Later op de dag op blog gepost.
27/07/2014	2u	Op het internet nog gezocht naar antwoorden op leervragen. Bijna overal beweren ze hetzelfde…
09/08/2014	2u	Verplichte literatuur lezen (Obama).
10/08/2014	35min	Startartikel zoeken (omdat ik dit vergeten was in het begin).
12/08/2014	1u15min	De antwoorden op mijn leervragen gelezen en een beetje aangepast.
12/08/2014	1u	De structuur van mijn blog aangepast. Als ik een ander bericht postte op mijn blog (verplichte literatuur, …), waren de stappen niet meer in chronologische volgorde. is. Nu is alles mooi onder elkaar geplaatst. Daardoor kunnen de datums van mijn blog en logboek verschillen.
14/08/2014	3u	Verplichte literatuur lezen (politieke standpunten) + verwerken op blog.
16/08/2014	3u	Interviewvragen neerschrijven + afleggen + posten + video over rouw + bronnenlijst gemaakt.
16/08/2014	2u15	Eerste versie van lezersbrief neergeschreven.
17/08/2014	1u15min	Lezersbrief nagelezen + hier en daar verbeterd. Lezersbrief laten nalezen door zus + gepost.
17/08/2014	15min	Eindwoord.

Stap 6: Lezersbrief aan Klasse voor leerkrachten

Beste collega's en kleuteronderwijzers in spe,

diegene die het leven heeft uitgevonden, is waarschijnlijk ook de uitvinder van de dood. Niet alleen wij, menselijke wezens sterven, maar ook dieren en planten. De dood is onvermijdelijk, dat weten wij maar al te goed als volwassenen, maar kinderen denken daar vaak heel anders over.

Hoe vaak heb je het zelf niet meegemaakt in je eigen klas dat een kind naar jou komt en vraagt: "Komt oma nog terug?" of "Waar is mijn konijntje nu?" De ouders van deze kinderen hebben een heel lastige taak op zich om hun kinderen te vertellen wat dood zijn werkelijk is. Kinderen hebben namelijk het recht om de waarheid te weten. Soms winden de ouders er doekjes om en vertellen het echte verhaal niet, wat leidt tot verwaarlozing van het kind, zonder dat ze het zelf willen. Het is de taak van élke leerkracht om het kind zo goed mogelijk op te vangen, te helpen én er te zijn wanneer anderen dat niet willen.

Een woord dat ik niet graag gebruik, maar toch in mijn lexicon aanwezig is: rouw. Als volwassenen zijn de verschijnselen helemaal anders dan die van een kind. Dat is maar goed ook, anders zouden kinderen geen kinderen genoemd worden.Wanneer wij tijdens een begrafenis huilen, kan een kind een beetje verderop tikkertje spelen. "Heeft het kind dan geen verdriet?" heb ik velen al horen vragen. Jawel! Kinderen kennen ook verdriet en kunnen ook rouwen, alleen ervaren ze dit op een andere manier. Ze kunnen blij en opgewerkt vertellen over het spelletje dat ze net gespeeld hebben buiten en meteen daarna in tranen uitbarsten om de overledene. Kinderen hebben heel sterke stemmingswisselingen tijdens hun rouwproces en dit verschilt van kind tot kind. Elk kind rouwt in zijn eigen tempo, het is daarbij belangrijk om ruimte te geven voor de verschillende gevoelens en emoties.

Wat er spijtig genoeg alleen maar overblijft van een overledene, zijn de herinneringen. Zorg ervoor dat juist die herinneringen levend blijven. Wat heel goed kan helpen bij het rouwproces voor kinderen, is een troostplek in te richten in de klas of op school. Zo kan de overledene herdenkt worden en kan een kind er naartoe wanneer het verdrietig is. Tevens blijft het van groot belang om kinderen activiteiten aan te bieden waarin ze hun verdriet in kwijt kunnen en rustig kunnen rouwen. Wat altijd wonderen doet is een prentenboek vertellen over de dood of iets knutselen voor de overledene, elke ochtend een kaarsje branden, ... Sommige activiteiten kunnen meer aanslaan dan de ander, maar dat komt puur door de klas en de behoefte van de kinderen op dat moment.

Elk kind is anders en elk kind rouwt anders. Maar voor een leerkracht is elk kind gelijk.

Arsine Abelian
Redactrice Klasse voor leerkrachten

Bronnenlijst

Aertssen, K. (2007). Vogeltjelief. Wielsbeke: De Eenhoorn.

Berebrouckx, A. (1999). De oma van Jules. Amsterdam: Leopold.

Boonen, S. en van Alphen, M. (ill.) (2010). Buurman Reus. Niet meer/nooit meer. Hasselt: Clavis.

Breebaart, P. en Breebaart, J. (1993). Als je dood bent, word je dan nooit meer beter? Rotterdam: Lemniscaat.

Bruna, D. (1996). Lieve oma pluis (9de druk). Amsterdam: Mercis Publishing.

Cock, M. en Aertssen, K. (2010). Hoe oma alsmaar kleiner werd. Amsterdam: Querido.

De Standaard (2014). School herdenkt tweede verjaardag busramp Sierre. [Online]. Beschikbaar: http://www.standaard.be/cnt/dmf20140313_01022546.

Genijn, K. (2013). Schooltas vol verdriet: Leren omgaan met rouw in de klas. Leuven: Acco.

Houvast (2014). Kinderen in rouw. [Online]. Beschikbaar: http://www.houvast.be/statpags/kdn_in_rouw.pdf.

Katholieke Universiteit Leuven (2011). Christendom volgens Obama. [Online]. Beschikbaar: http://www.kuleuven.be/thomas/page/christendom-volgens-obama/.

Katholieke Universiteit (2011). Politieke standpunten. [Online]. Beschikbaar: http://www.kuleuven.be/thomas/page/politieke-standpunten/.

Klasse (2000). Verdriet en rouw. [Online]. Beschikbaar: http://www.klasse.be/archief/verdriet-en-rouw/. 

Nilsson, U. en Eriksson, E. (ill.) (2007). De mooiste begrafenis van de wereld. Rotterdam: Lemniscaat.

Post, A. (1997). Gewoon met z'n drieën. Amsterdam: Sjaloom.

Post, A. en Hopman, P. (ill.) (1991). Dag Siem, dag Tom! Heemstede: Altamira. 

Robberecht, T. en Goossens, P. (ill.) (2002). Eva in het land van de verloren zusjes. Hasselt: Clavis.

Slosse, N. (2011). De visjes van Océane. Averbode: Altiora.

Somers, P. en van der Grient, K. (ill.) (2000). Sterrenkind. Zeist: Christofoor.

VAN DEN ABEELE, S, in een interview afgenomen door A. ABELIAN, 16 augustus 2014.

Varley, S. (1984). Derk Das blijft altijd bij ons. Rotterdam: Lemniscaat.

Velthuijs, M. (1991). Kikker en het vogeltje. Amsterdam: Leopold.

Verrept, P. (1998). Ik mis je. Hasselt: Clavis.

Viorst, J. (1992). Dat is heel wat voor een kat, vind je niet? Haarlem: Gottmer.

Westera, B. en van Straaten, H. (ill.) (2000). Een opa om nooit te vergeten. Leuven: Davidsfonds/Infodok.